کد مطلب:34049 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:133

گنجینه کتابخانه » اهل بیت » امام علی (ع) »»» فهرست کتاب
شرح نهج البلاغه یا بخشی از آن











مفاهیم بلند و معانی عمیق و وجوه گوناگون نهج البلاغه كه چون معجزه ای قولی، شیفتگان حقیقت را پویسته مسحور خود كرده است، علت رویكرد اندیشمندان برای شرح آن بوده است و از همان عصر تالیف این ضرورت پیدا شده و بزرگانی بدین امر خطیر كمر همت بسته و تلاش كرده اند این كتاب شگفت را یا بخشهایی از آن را شرح كنند. اینكه چه كسی نخستین شرح را بر نهج البلاغه نگاشته است، دقیقا مشخص نیست، اما به احتمال زیاد نخستین شارح نهج البلاغه، ابونصر احمد بن محمد بن مسعود و بری حنفی ازعالمان بزرگی است كه پیش از سال 552 هجری می زیسته است و كتابی در شرح مشكلات نهج البلاغه تالف كرده و از آنچه پیشگامان شرح نهج البلاغه در قرن ششم از وی نقل كرده اند، مشخص است كه او دانشمندی كم مانند و متكلم و فیلسوف و ادبی برجسته بوده است.[1] چنانكه ظهیر الدین ابوالحسن علی بن زید بیهقی معروف به

[صفحه 372]

فرید خراسان، در گذشته به سال 565 هجری، در شرح نهج البلاغه خود (معارج نهج البلاغه) كه آن را در سال 552 هجری به پایان برده است 7 هفتاد و یك مورد از شرح نهج البلاغه و بری نقل مطلب كرده است،[2] و نیز علی بن ناصر سرخسی، از عالمان قرن ششم،در شرح نهج البلاغه خود (اعلام نهج البلاغه) از امام وبری مطالبی نقل كرده است.[3] البته شیخ آقا بزرگ تهرانی بر این است كه نخستین شرح را بر نهج البلاغه، خود سید رضی نوشته كه در واقع تعلیقاتی بر نهج البلاغه بوده است،[4] و پس از او سید مرتضی، درگذشته به سال 436 هجری، شرحی بر خطبه ی «شقشقیه» نوشته بوده است.

از عصر تالیف نهج البلاغه تا كنون بیش از دویست شرح بر تمام نهج البلاغه یا بخشی از آن نوشته شده كه متاسفانه بسیاری از شرحههای متقدم از دست رفته است. در زیر به تعدادی از آنها اشاره می شود.[5].


صفحه 372.







  1. ن. ك:الذریعه، ج 14، ص 115، معارج نهج البلاغه، مقدمه ی، ص 3.
  2. ن. ك: معارج نهج البلاغه، مقدمه صص 69 و 35.
  3. ن. ك: اعلام نهج البلاغه، صص 69 و 35.
  4. الذریعه، ج 14،ص 146.
  5. ن. ك: الذریعه، ج 14، صص 160 -113: الغدیر، ج 4، صص 193 -186، مصادر نهج البلاغه، ج 1، صص 254 -203: ما كتب عن الرسول و اهل البیت، ج 6، صص 89 -66، حسین جمعه العاملی، شروح نهج البلاغه، الطبعه الاولی، مطبعه و زنكوغراف الفكر، بیروت 1403 ق. صص 111 -35.